به گزارش خیربانو، بازتاب رسانه‌ای حادثه غیراخلاقی دبیرستان پسرانه تهران تلنگری برای همه خانواده‌ها بود. این واقعه تلخ باعث شد تا حساسیت اجتماعی نسبت به مقوله آموزش تربیت جنسی کودکان بیشتر شود.

فاطمه آذرتاش، روانشناس و درمانگر جنسی از بعد روانشناختی به واکاوی موضوع آزار جنسی کودکان پرداخته است.
این روانشناس به نقش والدین و نظام آموزشی در پیشگیری از وقوع کودک آزاری تاکید کرد و گفت: متاسفانه به دلایل مختلف از جمله مسائل فرهنگی، والدین با وجود همه زحمت‌هایی که برای تربیت فرزندانشان می‌کشند، در مورد تربیت جنسی آن‌ها برنامه‌ای ندارند.
از نظر این درمانگر جنسی ایجاد فضای امن در خانواده و برقراری ارتباط دوستانه با فرزندان می‌تواند در جلوگیری از وقوع این حوادث بسیار موثر باشد و چه بسا اگر کودکان این موضوعات را بیان کنند از وقوع حوادث مشابه برای دیگران ممانعت می‌شود. از سوی دیگر از شدت آسیب دیدگی کودک کم می‌شود، چون تکرار این مساله و دفعات آن در درمان و بهبود آسیب‌های ناشی از کودک آزاری موثر است.
او به خانواده‌ها هشدار می‌دهد که افراد متجاوز «در ارتباط مستقیم با کودک» قرار دارند. فرد متجاوز مشخصه ظاهری برای شناسایی ندارد بنابراین غفلت والدین می‌تواند موجب بروز تجربه تلخی برای کودک و همه اعضای خانواده باشد.
این متخصص مشاوره خانواده به اقدامات والدین برای پیشگیری از وقوع کودک آزاری، سن شروع تربیت جنسی و نحوه آموزش، علائم هشدار دهنده به والدین که می‌توانند با توجه به آن‌ها پی به آزار و اذیت کودکان خود ببرند همچنین وظایفی که پس از وقوع کودک آزاری دارند، اشاره کرد.
آذرتاش درباره آسیب‌های روانی به کودک قربانی آزار جنسی اظهار داشت: زمانی که قربانی آزار جنسی این مساله را در ذهن خود مرور می‌کند با خود می‌گوید چرا من از خودم دفاع نکردم و احساس ناتوانی و بی عرضه بودن می‌کند و دچار عذاب وجدان می‌شود.
وی به مقوله کاهش عزت نفس در قربانیان آزار جنسی اشاره کرد و افزود: بسیاری از قربانیان از خودبیزار، دچار اختلالاتی، چون وسواس فکری و عملی، اضطراب و افسردگی می‌شوند.
این مشاور خانواده خاطرنشان کرد: آزار‌های کودکی می‌تواند مقدمه‌ای برای آلوده شدن افراد به مواد مخدر، الکل، قماربازی، بزهکاری، انحرافات اجتماعی و بروز رفتار‌های پرخطر در جامعه شود. کسانی که مورد سوء استفاده جنسی قرار می‌گیرند بیشتر در معرض این هستند که با هدف انتقام در فکر آسیب رساندن به دیگران بر آیند و در واقع چرخه سوء استفاده‌های جنسی در جامعه باز تولید می‌شود و ادامه می‌یابد.
* شروع تربیت جنسی از ۳ سالگی
آذرتاش به نقش آموزش در پیشگیری از وقوع کودک آزاری جنسی تاکید کرد و افزود: سن شروع تربیت جنسی کودکان سه سالگی است. از سه تا پنج سالگی والدین باید نام اعضای بدن کودک را به او آموزش دهند همچنین درباره اعضای خصوصی بدن، اینکه کسی حق ندارد به آن نقاط دست بزند و در خصوص رازداری نیز به او اطلاعات بدهند.
وی یادآور شد: وقتی کودک سوال می‌پرسد باید سوال او را حتما با گشاده رویی پاسخ داد و بهتر است که ابتدا سوال کودک با سوال جواب داده شود تا در واقع میزان اطلاعات او یا منظورش از طرح سوال مشخص شود؛ به عنوان نمونه گفته شود که خودت درباره این مساله چه فکر می‌کنی.
این درمانگر جنسی با تاکید بر آگاهی والدین نسبت به مراحل رشد روانی جنسی کودک گفت: والدین باید در دوران بلوغ در مورد بهداشت این دوران و احکام شرعی طهارت توضیحات لازم را به فرزندان خود ارائه بدهند که البته برای دختران و پسران متفاوت است تا از این طریق جوابگوی دغدغه‌های آنان باشند.
آذرتاش اضافه کرد: اگر به کودکان اطلاعات صحیح داده نشود آنان به دلیل کنجکاوی اطلاعات لازم را از منابع نادرست کسب می‌کنند، چون معمولا با گروه همسالان دغدغه‌ها و پرسش‌های خود را در میان می‌گذارند که دانسته‌های آن‌ها ناکافی و ناقص است و موجب شکل گیری باور‌های غلط در کودک می‌شود.
وی تصریح کرد: اگر کودک اشتباهی را مرتکب می‌شود یا شاهد انجام اشتباهی از سوی افراد دیگر است باید ضمن ارائه اطلاعات صحیح، ارزش‌های خانوادگی، آداب و رسوم و عرف به او آموزش داده شود تا باور‌ها و عقاید نادرست در او نهادینه نشود.
* ایجاد فضای امن برای کودک در خانواده
این روانشناس به ایجاد فضای امن برای فرزندان توسط والدین تاکید کرد و افزود: اگر کودک بتواند سوالات خود را از پدر یا مادر بپرسد از بسیاری مشکلات پیشگیری می‌شود یا حتی اگر برای کودک اتفاقی رخ دهد در مراحل اولیه می‌توان از آسیب‌های جدی‌تر جلوگیری کرد.
آذرتاش با اشاره به حادثه غیراخلاقی دبیرستان پسرانه در غرب تهران یادآور شد: اگر از ابتدای وقوع این حادثه یکی از قربانیان موضوع را با والدین خود در میان می‌گذاشت چه بسا تعداد قربانیان بیشتر نمی‌شد و از سوی دیگر، چون شدت آسیب دیدگی قربانی به طول زمان و تکرار آن مربوط است، روند درمان سریعتر انجام می‌گرفت.
وی گفت: متاسفانه بسیاری از والدین مقوله تربیت جنسی را به کودکان خود آموزش نمی‌دهند، چون چگونگی بیان این مساله را نمی‌دانند یا خجالت می‌کشند، اما تحقیقات نشان داده است که افرادی که دارای آگاهی هستند رفتار‌های پرخطر کمتری دارند، کمتر هم در معرض سوء استفاده و آسیب قرار می‌گیرند.

* متجاوزان در ارتباط نزدیک با فرد قربانی قرار دارند
این روانشناس خانواده درباره راه‌هایی که والدین می‌توانند به مساله آزار کودکان خود پی ببرند، گفت: متجاوزان در ارتباط نزدیک با فرد قربانی قرار دارند و با ترفند‌ها و روش‌های مختلف به کودک نزدیک می‌شوند.
وی اظهار داشت: فرد متجاوز با دادن هدیه، پول، ابراز علاقه و رفتار‌های محبت آمیز سعی در جلب اعتماد اولیه کودک می‌کند و در واقع یکباره کودک را مورد تعرض قرار نمی‌دهد.

آذرتاش اضافه کرد: بعد از آن ممکن است رفتار‌های مشکوک و پرخطر رخ دهد. در این مرحله کودک معمولا از والدین سوالاتی در مورد رازداری و اینکه آیا هر کس هر چیز بگوید باید انجام دهم یا اینکه آیا ممکن است افراد نزدیک (فامیل، دوست، مربی و ...) دچار اشتباه شوند و از این قبیل سوالات را مطرح می‌کند. والدین باید هوشیار باشند که سوالات کودکان بی دلیل نیست.

وی خاطرنشان کرد: مرحله وقوع رفتار‌های پرخطر، با پرخاشگری کودک، تغییر خلق و خو و مقاومت در مورد رفتن به خانه یا محلی که فرد متجاوز قرار دارد، همراه می‌شود مثلا می‌گوید من خانه فلانی را دوست ندارم، ورزش نمی‌روم، سرویس مدرسه را دوست ندارم، مدرسه را دوست ندارم.
آذرتاش ادامه داد: کبودی برخی از قسمت‌های بدن بچه، دیدن کابوس، مشکلات خواب کودک، شب اداری و جویدن ناخن علائمی است که به والدین کمک می‌کند تا پی ببرند اتفاقی در حال وقوع است که آن‌ها بی اطلاع هستند و باید به دنبال علت این رفتار‌ها برآیند.
این مدرس دانشگاه افزود: متاسفانه امروز والدین گوش شنوا ندارند و با فرزندان خود ارتباط مناسب برقرار نمی‌کنند این در حالی است که برقراری ارتباط صحیح با کودکان و کمک به اجتماعی شدن فرزند کمک شایانی در کاهش این وقایع دارد، زیرا متجاوزان در بیشتر مواقع در کمین کودکان ترسو و منزوی هستند.

*وظایف والدین در مرحله درمان
آذرتاش اظهار داشت: ارتباط دوستانه باعث می‌شود که اگر کودک مورد آزار قرار گرفت، در مراحل اولیه موضوع را ابراز کند. مساله مهم این است که پس از طرح آن والدین نباید عکس العمل شدیدی نشان دهند یا کودک را مقصر بدانند.
وی یادآور شد: برخی والدین به کودک می‌گویند حتما گفتار، رفتار یا لباس نامناسب خودت باعث وقوع این مساله شده است و او را سرزنش می‌کنند در حالی که حمایت از فرزند در میزان آسیبی که به او می‌رسد موثر است.
این درمانگر جنسی تاکید کرد: والدین باید رفتار‌های محبت آمیز داشته باشند، فرزند خود را در آغوش بگیرند، او را مقصر ندانند و بیان کنند که از او حمایت می‌کنند و در مورد فرد متجاوز هم بگویند که او خاطی و بیمار است و مجازات خواهد شد تا به کودکان بیشتری آزار نرساند.
این مشاور خانواده گفت: والدین حتما برای دریافت خدمات مشاوره روانشناختی کودک خود باید به سرعت اقدام کنند تا میزان آسیب‌ها و هیجانات را کاهش دهند.
آذرتاش تصریح کرد: در این میان، والدین هم نیاز به مشاوره دارند، زیرا آن‌ها خود را مقصر می‌دانند که نتوانسته اند حقوق کودک خود را به درستی ادا و از او مراقبت کنند، بنابراین خانواده قربانی هم باید خشم‌های خود را در اتاق درمان تخلیه کند تا تبعات آن در چرخه بازتولید خشونت در جامعه بروز نکند.